Εμπόριο βρεφών
Εμπόριο βρεφών υπό τον μανδύα της νομιμότητας
Ελληνοβουλγαρικά κυκλώματα πωλούν σε άτεκνα ζευγάρια στη χώρα μας εκατοντάδες παιδιά ετησίως
Της Μαριας Δεληθαναση
Παλαιότερα, ζευγάρια από ανεπτυγμένες χώρες υιοθετούσαν παιδιά από αναπτυσσόμενες χώρες, ως πράξη φιλανθρωπίας. Σήμερα, οι γυναίκες στον ανεπτυγμένο κόσμο αποφασίζουν να γίνουν μητέρες σε όλο και μεγαλύτερη ηλικία. Συνάμα έχει μειωθεί η γονιμότητα του ανδρικού σπέρματος. Ετσι, η υιοθεσία αποτελεί έναν από τους κύριους τρόπους με τους οποίους άτεκνα ζευγάρια γίνονται γονείς χωρίς αναμονή στις λίστες των κοινωνικών υπηρεσιών.
Το εξαιρετικά δυσκίνητο και κάποιες φορές αδιαφανές σύστημα υιοθεσίας σε πολλά κράτη προσφέρει άπλετο χώρο για την εκμετάλλευση φυσικών γονέων, νεογνών, βρεφών και ζευγαριών που επιθυμούν να υιοθετήσουν. Τα ίδια κυκλώματα εμποδίζουν, όπου μπορούν, την ανάπτυξη κοινωνικών υπηρεσιών και πολιτικών για την προστασία των παιδιών.
Παλαιότερα, ζευγάρια από ανεπτυγμένες χώρες υιοθετούσαν παιδιά από αναπτυσσόμενες χώρες, ως πράξη φιλανθρωπίας. Σήμερα, οι γυναίκες στον ανεπτυγμένο κόσμο αποφασίζουν να γίνουν μητέρες σε όλο και μεγαλύτερη ηλικία. Συνάμα έχει μειωθεί η γονιμότητα του ανδρικού σπέρματος. Ετσι, η υιοθεσία αποτελεί έναν από τους κύριους τρόπους με τους οποίους άτεκνα ζευγάρια γίνονται γονείς χωρίς αναμονή στις λίστες των κοινωνικών υπηρεσιών.
Το εξαιρετικά δυσκίνητο και κάποιες φορές αδιαφανές σύστημα υιοθεσίας σε πολλά κράτη προσφέρει άπλετο χώρο για την εκμετάλλευση φυσικών γονέων, νεογνών, βρεφών και ζευγαριών που επιθυμούν να υιοθετήσουν. Τα ίδια κυκλώματα εμποδίζουν, όπου μπορούν, την ανάπτυξη κοινωνικών υπηρεσιών και πολιτικών για την προστασία των παιδιών.
Κάποια παιδιά ανατρέφονται από τις οικογένειες που τα υιοθετούν στο εξωτερικό, αλλά σε κάποιες περιπτώσεις αυτές οι υιοθεσίες χρησιμοποιούνται για να γίνουν τα παιδιά στη συνέχεια αντικείμενο εκμετάλλευσης. Τα τελευταία 14 χρόνια, οι απαγωγές και η παράνομη διακίνηση από χειμαζόμενα σε ευημερούντα κράτη έχει μετατραπεί σε άλλο ένα κερδοφόρο παρακλάδι του διεθνούς δικτύου διακίνησης ανθρώπων. Η πλήρης ένδεια και ο ευτελισμός της ανθρώπινης αξιοπρέπειας στις ανατολικές χώρες μετά την κατάρρευση των καθεστώτων τους, μαζί με την ανάπτυξη της «σκοτεινής» πλευράς του Ιντερνετ όπου δρουν παιδόφιλοι και δουλέμποροι έχουν δημιουργήσει μια εφιαλτική, χρυσοφόρα αγορά ανθρώπων...
Εμπλέκονται δικηγόροι, μαιευτήρες
Το εμπόριο βρεφών στην Ευρώπη ανθεί. Κάθε χρόνο, εκατοντάδες γυναίκες οδηγούνται από τη Βουλγαρία στο απελπισμένο ταξίδι, κατ’ αρχήν προς την Ελλάδα και τη Γαλλία ή –δευτερευόντως– την Ιταλία και την Πορτογαλία. Σύμφωνα με στοιχεία της Europol, η «βιομηχανία» πώλησης βρεφών αποφέρει ένα δισ. ευρώ ετησίως. Η καταπολέμηση της διακίνησης είναι δύσκολη, καθώς οι γυναίκες συνήθως ταξιδεύουν κατά τους πρώτους μήνες της εγκυμοσύνης τους νόμιμα και ό,τι γίνεται μετά τη γέννα ενέχει τον μανδύα της νομιμότητας και κατά συνέπεια διαφεύγει του αστυνομικού ελέγχου. Ενα άλλο πρόβλημα που επισημαίνεται είναι η υψηλή ζήτηση βρεφών στην Ελλάδα.
Οπως σημειώνεται, σε κάθε 50 άτεκνα ζευγάρια που κάνουν αίτηση για υιοθεσία, αντιστοιχεί μόλις ένα παιδί. Το πρόβλημα του οργανωμένου εγκλήματος είναι από τα σοβαρότερα στη Βουλγαρία. Στην έκθεση αξιολόγησης των Βρυξελλών της 16ης Μαΐου αναφέρεται ότι η ένταξη της χώρας στην Ε.Ε. ενδέχεται να καθυστερήσει, εάν δεν καταπολεμηθεί επαρκώς το οργανωμένο έγκλημα και η κρατική διαφθορά. Γι’ αυτό και από τον Οκτώβριο 2005 –οπότε είχε παραδοθεί η προηγούμενη έκθεση προόδου– έγιναν αυστηρότεροι οι συνοριακοί έλεγχοι και προσπάθεια να αντιμετωπισθεί η διαφθορά μεταξύ των δικαστών.
Παρ’ όλα αυτά, το 10%-15% του τουρισμού στο Μπουργκάς της Βουλγαρίας είναι προϊόν ξεπλύματος μαύρου χρήματος που προέρχεται από ναρκωτικά, πορνεία και παράνομη διακίνηση βρεφών. Κύριο θύμα της «βιομηχανίας» είναι οι γυναίκες Ρομ που κατοικούν στα τσιγγάνικα γκέτο της πόλης. Το οργανωμένο έγκλημα της πόλης δίνει «δάνεια» με υπέρογκα επιτόκια στις γυναίκες αυτές –που συχνά έχουν ήδη πολλά παιδιά– και στη συνέχεια τις εξαναγκάζει να μείνουν έγκυες ή να πουλήσουν τα κυοφορούμενα έμβρυα, προκειμένου να αποπληρώσουν το «δάνειο» από την πώληση του παιδιού τους. Σε άλλες περιπτώσεις, πείθουν αφελείς ανήλικες κοπέλες (τις οποίες φροντίζουν να καταστήσουν έγκυες) ή μέλλουσες μοναχικές μητέρες ότι μια καλή ευκαιρία για εργασία τις περιμένει στην Ελλάδα.
Τους πρώτους μήνες της εγκυμοσύνης οι γυναίκες ταξιδεύουν στην Ελλάδα, όπου τις «παραλαμβάνουν» οι Ελληνες και Βούλγαροι συνεργοί της μαφίας του Μπουργκάς. Μένουν κλεισμένες και επιτηρούμενες σε διαμερίσματα μέχρι να γεννήσουν. Οι έμποροι τις μεταφέρουν συστηματικά στους γυναικολόγους-συνεργούς τους, για εξετάσεις και ιατρικές συμβουλές ώστε το κύημα να γεννηθεί υγιές. Αλλά οι γενικότερες συνθήκες ζωής τους είναι κακές. Ζουν υπό καθεστώς συνεχούς εκφοβισμού και σε πολλές περιπτώσεις υφίστανται σωματική κακομεταχείριση ή και βιάζονται.Μόλις γεννηθεί το παιδί στην Ελλάδα, γίνονται άμεσα οι απαραίτητες συμβολαιογραφικές πράξεις, το παιδί παραδίδεται στους θετούς γονείς και η μητέρα επιστρέφει στη Βουλγαρία με ένα μέρος της «πληρωμής». Δυο τρεις μήνες αργότερα, η μητέρα επανέρχεται στην Ελλάδα για να εμφανισθεί στο Πρωτοδικείο, προκειμένου να συναινέσει στην υιοθεσία και να παραλάβει το υπόλοιπο της πληρωμής που συνήθως είναι 1.000 έως 3.000 ευρώ.
Μ’ αυτόν το νομιμοφανή τρόπο έχουν υιοθετηθεί εκατοντάδες παιδιά στη Μακεδονία, την Κρήτη, την Αττική –σε πόλεις όπως η Θεσσαλονίκη, τα Ιωάννινα, η Κατερίνη, ο Βόλος, η Αθήνα, το Ηράκλειο. Σε πολλές περιπτώσεις, οι θετοί γονείς δε γνωρίζουν ότι έχουν πέσει θύματα κυκλώματος οργανωμένου εγκλήματος. Μάλιστα συνήθως πληρώνουν το αντίτιμο μεταφοράς της μητέρας από το εξωτερικό και διαμονής της, μέχρι να ολοκληρωθεί η διαδικασία δικαστικά. Η τελική τιμή πώλησης στο άτεκνο ζευγάρι κυμαίνεται από 20.000-25.000 ευρώ. Μόλις πριν από δυο χρόνια, η μέση τιμή ήταν 18.000 ευρώ. Αλλά η μεγάλη ζήτηση «ανέβασε» τις τιμές...
Μέλη του κυκλώματος είναι γυναικολόγοι, μαιευτήρες και ιδιωτικές κλινικές, συμβολαιογράφοι και δικηγόροι που επί της ουσίας δεν τιμωρούνται. Σε μαιευτική κλινική της Λαμίας, σε διάστημα περίπου έξι μηνών (Αύγουστος 2005-Μάρτιος 2006) έγιναν 21 γεννήσεις από αλλοδαπές. Οσον αφορά το «προφίλ» των συνενόχων, είναι χαρακτηριστική η περίπτωση δικηγόρου που συνελήφθη πριν από λίγους μήνες για εμπλοκή σε κύκλωμα και αφέθηκε στη συνέχεια ελεύθερος με εγγύηση 15.000 ευρώ. Ηταν υπάλληλος της Γενικής Γραμματείας Τύπου, ο οποίος τα τελευταία δύο χρόνια είχε αποσπαστεί στο υπουργείο Απασχόλησης. Να σημειωθεί ότι κατά τη δεκαετία του 1990 είχε εργασθεί ως ωρομίσθιος καθηγητής στη σχολή Αξιωματικών της Ελληνικής Αστυνομίας...
Αγοραπωλησίες και από την Αλβανία
Πριν αρχίσει να δρα το βουλγαρικό κύκλωμα το 2003, εμπόριο βρεφών –αλλά σε μικρότερη έκταση– γινόταν από Αλβανούς. Τον περασμένο Απρίλιο, τρεις Αλβανοί καταδικάσθηκαν από δικαστήριο των Τιράνων για εμπόριο βρεφών στην Ελλάδα. Είχαν συλληφθεί τον Σεπτέμβριο 2002 στην Κορυτσά από την αλβανική αστυνομία. Αφού έπειθαν οικονομικά εξαθλιωμένες γυναίκες να πουλήσουν τα παιδιά τους στην Ελλάδα αντί 800 ευρώ, τους χορηγούσαν πλαστές ταυτότητες και χαρτιά. Τις μετέφεραν σε μαιευτήρια των Ιωαννίνων και της Θεσσαλονίκης, όπου γεννούσαν τα παιδιά συνήθως με προγραμματισμένη καισαρική. Την επόμενη κιόλας ημέρα, οι γυναίκες έπρεπε να επιστρέψουν στην Αλβανία.
Μάρτυρες στη δίκη αναφέρθηκαν σε μαιευτήρες στα Ιωάννινα, που είχαν εμπλακεί στο κύκλωμα. Οι αλβανικές αρχές ερευνούν τη δράση του δικτύου σε Ελλάδα και Ιταλία, καθώς και την ενδεχόμενη ύπαρξη εμπορίου οργάνων που λαμβάνονται από παιδιά που πέφτουν θύματα τέτοιων κυκλωμάτων. Ερευνες στην Ιταλία αποκάλυψαν δίκτυο εμπορίας βρεφών για παράνομες υιοθεσίες το διάστημα 1998-1999, που αφορούσε οκτώ παιδιά, επτά από την Αλβανία και ένα από τη Λευκορωσία. Τα ζευγάρια που υιοθέτησαν τα παιδιά ήταν από τη Γερμανία και την Αυστρία.
Η περίπτωση της Ρουμανίας
Τη δεκαετία του 1990 τα διεθνή ΜΜΕ γνωστοποίησαν τις φρικτές συνθήκες που επικρατούσαν στα ρουμανικά ορφανοτροφεία και πολλά πορτοφόλια άνοιξαν στη Δύση. Τότε εκτιμάται ότι υιοθετήθηκαν 30.000 περίπου παιδιά. Πολλές υιοθεσίες είχαν αίσια κατάληξη. Ομως την κατάσταση εκμεταλλεύθηκαν και κυκλώματα εμπορίας βρεφών που κέρδισαν δεκάδες εκατομμύρια δολάρια, πουλώντας τα βρέφη έως και 55.000 δολάρια το καθένα…
Ρουμανικός νόμος του 1997 έθετε τις αλλοδαπές υπηρεσίες υιοθεσίας σε πλεονεκτική θέση. Το αποτέλεσμα ήταν να αναπτυχθεί μια ολόκληρη «αγορά» διαφθοράς συνειδήσεων και δωροδοκίας γιατρών, νοσοκόμων, κοινωνικών λειτουργών και δημοσίων υπαλλήλων, ενώ συγχρόνως νέες μητέρες ωθούνταν να εγκαταλείψουν τα παιδιά τους.
Καθώς το κράτος δεν μπορούσε να ανακόψει τη διαφθορά, τον Ιούλιο 2004, ο τότε Ρουμάνος πρόεδρος Ιλιέσκου υπέγραψε νόμο που έθετε φραγμούς στις διεθνείς υιοθεσίες και τις «υπηρεσίες» τους. Η αμερικανική κυβέρνηση κατηγόρησε τότε τη ρουμανική κυβέρνηση για τον νέο νόμο, υποστηρίζοντας ότι το ρουμανικό κράτος δεν μπορούσε να φροντίσει τα δεκάδες χιλιάδες παιδιά που βρίσκονταν εγκαταλειμμένα στα ιδρύματα. Η Ε.Ε. κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι ο νόμος άνοιγε τον δρόμο στους εμπόρους βρεφών. Παρά το κυβερνητικό μορατόριουμ, εκατοντάδες παιδιά συνέχισαν για κάποιο διάστημα να δίνονται για υιοθεσία στο εξωτερικό.
Σήμερα, οι Ρουμάνοι ειδικοί υποστηρίζουν ότι ο νέος νόμος τελικά εξανάγκασε τις δημόσιες υπηρεσίες να πάρουν μέτρα προστασίας των παιδιών και να προσανατολισθούν στην επανασύνδεση των οικογενειών, να δημιουργήσουν ένα νέο σύστημα υιοθεσίας και εναλλακτικές προτάσεις φροντίδας των ανεπιθύμητων παιδιών στα ιδρύματα της χώρας.
Ποιες γυναίκες δίνουν τα παιδιά τους
Παρ’ όλο που η εμπορία βρεφών είναι διευρυμένη στη Βουλγαρία, ελάχιστες περιπτώσεις έρχονται στο φως της δημοσιότητας. Το οργανωμένο έγκλημα φροντίζει να ελέγχει απόλυτα τα θύματά του, ώστε οι ιστορίες τους να μην ακούγονται ποτέ. Γι’ αυτό το παράρτημα του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης στη Βουλγαρία θεωρεί εξαιρετική επιτυχία το γεγονός ότι κατόρθωσε να εντοπίσει και να θέσει υπό προστασία 11 μητέρες, θύματα εμπορίας βρεφών.
Σύμφωνα με δύο εκθέσεις του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης, στη συντριπτική τους πλειονότητα οι μητέρες είναι ηλικίας 18-25 ετών. Πρόκειται για μέλλουσες ανύπανδρες μητέρες (70%), που συνήθως συγκατοικούν με την οικογένειά τους όταν τις προσεγγίζει το κύκλωμα. Σπανιότερα ζουν μόνες τους ή με κάποιον «φίλο». Ενα πολύ μικρότερο ποσοστό είναι παντρεμένες (20%) και ένα 10% είναι χήρες. Μια από τις γυναίκες που περιθάλπεται αυτή τη στιγμή από τον ΔΟΜ ήταν, πριν πουλήσουν το βρέφος της, ήδη μητέρα 10 παιδιών...
Το 77,8% των μητέρων ανήκει σε εθνοτική ομάδα. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΔΟΜ, το 55,6% των γυναικών αυτών είναι Ρομ (Τσιγγάνες) στην καταγωγή, το 22,2% Πομάκες και μόλις το 22,2% είναι βουλγαρικής εθνικότητας. Η ανέχεια, η κοινωνική απομόνωση και η έλλειψη στοιχειωδών πολιτικών δικαιωμάτων εξηγούν τη στενή αλληλοσχέτιση κυκλωμάτων εμπορίας και εθνοτικής καταγωγής των θυμάτων. Τα περισσότερα θύματα είναι ήδη έγκυες, όταν στρατολογούνται. Σε ελάχιστες περιπτώσεις, οι γυναίκες αποφασίζουν να κυοφορήσουν για να πουλήσουν το μωρό τους. Καμία γυναίκα δεν εργάζεται την εποχή της προσέγγισης για πώληση του κυήματος.
Η «στρατολόγηση»
Το επίπεδο εκπαίδευσης είναι εξαιρετικά χαμηλό. Το 33,3% είναι αναλφάβητες, το 33,3% δεν έχει ολοκληρώσει την πρωτοβάθμια εκπαίδευση και το 33,3% έχει ολοκληρώσει μόλις την πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Οπως σημειώνεται, το εκπαιδευτικό επίπεδο είναι ακόμη χαμηλότερο από αυτό των γυναικών που χρησιμοποιούνται για σεξουαλική εκμετάλλευση. Είναι, όμως, παρόμοιο με αυτό των ατόμων που χρησιμοποιούνται ως αντικείμενο εκμετάλλευσης από τα κυκλώματα για δουλεμπόριο εργασίας, επαιτεία και εξαναγκαστική ανήλικη εγκληματικότητα.
Αν και οι περισσότερες γυναίκες θεωρούν ότι είχαν «καλές» ή «φυσιολογικές» οικογενειακές σχέσεις, στις συνεντεύξεις διαπιστώνεται ότι οι μισές έχουν υπάρξει θύματα κακομεταχείρισης ή βίας. Η «στρατολόγηση» γίνεται συνήθως από κάποιον ξένο άνδρα ή κάποιον γνωστό, αν και μια γυναίκα στρατολογήθηκε από φιλικό πρόσωπο. Οι «στρατολόγοι» είναι συνήθως Ρομ από τη Βουλγαρία και τη χώρα προορισμού. Κάποιοι είναι Βούλγαροι τουρκικής καταγωγής.
Το κύκλωμα ενδιαφέρεται για παιδιά και των δύο φύλων. Πάγια τακτική είναι η μητέρα να μεταφέρεται έγκυος στη χώρα προορισμού και πώλησης του βρέφους και εκεί να γεννά.
Ολες περνούν τα σύνορα νόμιμα και ταξιδεύουν τους πρώτους μήνες της εγκυμοσύνης. Συνήθως ταξιδεύουν με αυτοκίνητο ή λεωφορείο, αν και κάποια θύματα ταξιδεύουν αεροπορικώς. Οι δύο κύριες χώρες προορισμού είναι η Γαλλία και η Ελλάδα.
Τη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων εμπορίας (88,9%) σε Ελλάδα και Γαλλία εντόπισαν οι τοπικές διωκτικές αρχές σε συνεργασία με τη βουλγαρική αστυνομία. Σε ένα ελάχιστο ποσοστό (11,1%) οι ίδιες οι μητέρες κατήγγειλαν το γεγονός. Οπως σημειώνεται από τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης (ΔΟΜ), η συνυπαιτιότητα της μητέρας είναι δύσκολο να ανιχνευθεί. Εξίσου ασαφής είναι ο βαθμός στον οποίον απειλούνται ή εξαναγκάζονται από τους εμπόρους. Κάποιες μέλλουσες μητέρες φαίνεται να υποκύπτουν για χρήματα. Για όσες γυναίκες έχουν ήδη παιδιά, η παράνομη υιοθεσία είναι ένας τρόπος να στηρίξουν οικονομικά τα παιδιά που ήδη έχουν. Σε πολλές περιπτώσεις έχει δοθεί στις γυναίκες υπόσχεση για εργασία στο εξωτερικό. Κάποιες φαίνεται να μην έχουν συνείδηση της κατάστασης στην οποία συμμετέχουν και άλλες, ενώ αρχικά συμφώνησαν να συμμετάσχουν στον έγκλημα, στη συνέχεια το μετάνιωσαν. Αυτό που είπαν οι περισσότερες μητέρες, από τις οποίες έχει πάρει συνεντεύξεις ο ΔΟΜ, είναι ότι τα παιδιά τους θα είχαν μια καλύτερη μοίρα υιοθετημένα από εύπορες οικογένειες στο εξωτερικό.
Οπως σημειώνει ο ΔΟΜ, ένα μείζονος σημασίας θέμα είναι αυτό της επανένωσης. Σε όσες περιπτώσεις τα βρέφη εντοπίστηκαν, επεστράφησαν στη μητέρα. Εγιναν προσπάθειες για να κινητοποιηθεί μηχανισμός υποστήριξης από τις τοπικές αρχές και τις υπηρεσίες προστασίας παιδιών ώστε να υποστηριχθεί η επανένωση. Ο κίνδυνος επιστροφής των βρεφών στο κύκλωμα εμπορίας είτε για υιοθεσία, είτε σε μεγαλύτερη ηλικία για άλλους σκοπούς παραμένει σοβαρότατο άλυτο πρόβλημα.
Εάν δεν επιλυθεί το πρόβλημα των κοινωνικών συνθηκών που συμβάλλουν στην εμπορία, η «επαναδιακίνηση» αποτελεί σοβαρή απειλή.
Από εγκληματολογική πλευρά, ο καθορισμός της συνυπαιτιότητας της μητέρας είναι απαραίτητος, αλλά και προβληματικός. Διότι η υπερβολική επικέντρωση στην ποινική δίωξη της μητέρας δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στις προσπάθειες επανένωσης. Οπως τονίζεται από τον ΔΟΜ, από τη μια πλευρά αγνοείται η σοβαρή κοινωνική θυματοποίηση των μητέρων. Από την άλλη, δεν μπορεί να αγνοηθεί η ποινική συνενοχή των θετών γονέων που επηρεάζει άμεσα τη φροντίδα και την ασφάλεια των υιοθετούμενων παιδιών.
Η παγίδα της φτώχειας
Οι ΗΠΑ είναι ο μεγαλύτερος αποδέκτης και η Κίνα ο μεγαλύτερος προμηθευτής παγκοσμίως παιδιών για υιοθεσία. Εως τις 16 Οκτωβρίου 2005 στην Κίνα λειτουργούσε δικτυακός τόπος με το όνομα Eachnet που φέρεται ότι δημοπρατούσε αγόρια προς 3.450 ευρώ και κορίτσια προς 1.603 ευρώ...
Ρουμανία, Γουατεμάλα, Ρωσία, Ουγγαρία, Νότια Κορέα και πρόσφατα η Βουλγαρία έχουν υπάρξει άλλοι μεγάλοι «προμηθευτές» βρεφών την τελευταία 15ετία. Ο πόλεμος (π.χ. παιδιά από Καμπότζη τη δεκαετία 1970), η φτώχεια και η διαφθορά αποτελούν τη «σπορά» για την «ανθοφορία» του κερδοφόρου εμπορίου πώλησης βρεφών. Ακόμη και στην ανεπτυγμένη Αυστραλία, πριν από τη θεσμοθέτηση ενός ευνοϊκού για τις μόνες μητέρες νόμου το 1973, πολλές μόνες μητέρες έδιναν τα παιδιά τους προς υιοθεσία. Μετά τη θεσμοθέτηση του νόμου, τα παιδιά που εγκαταλείπονταν μειώθηκαν από 9.798 το 1972 σε 3.337 το 1980.
ΠΗΓΗ:
www.kathimerini.gr
Ρουμανικός νόμος του 1997 έθετε τις αλλοδαπές υπηρεσίες υιοθεσίας σε πλεονεκτική θέση. Το αποτέλεσμα ήταν να αναπτυχθεί μια ολόκληρη «αγορά» διαφθοράς συνειδήσεων και δωροδοκίας γιατρών, νοσοκόμων, κοινωνικών λειτουργών και δημοσίων υπαλλήλων, ενώ συγχρόνως νέες μητέρες ωθούνταν να εγκαταλείψουν τα παιδιά τους.
Καθώς το κράτος δεν μπορούσε να ανακόψει τη διαφθορά, τον Ιούλιο 2004, ο τότε Ρουμάνος πρόεδρος Ιλιέσκου υπέγραψε νόμο που έθετε φραγμούς στις διεθνείς υιοθεσίες και τις «υπηρεσίες» τους. Η αμερικανική κυβέρνηση κατηγόρησε τότε τη ρουμανική κυβέρνηση για τον νέο νόμο, υποστηρίζοντας ότι το ρουμανικό κράτος δεν μπορούσε να φροντίσει τα δεκάδες χιλιάδες παιδιά που βρίσκονταν εγκαταλειμμένα στα ιδρύματα. Η Ε.Ε. κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι ο νόμος άνοιγε τον δρόμο στους εμπόρους βρεφών. Παρά το κυβερνητικό μορατόριουμ, εκατοντάδες παιδιά συνέχισαν για κάποιο διάστημα να δίνονται για υιοθεσία στο εξωτερικό.
Σήμερα, οι Ρουμάνοι ειδικοί υποστηρίζουν ότι ο νέος νόμος τελικά εξανάγκασε τις δημόσιες υπηρεσίες να πάρουν μέτρα προστασίας των παιδιών και να προσανατολισθούν στην επανασύνδεση των οικογενειών, να δημιουργήσουν ένα νέο σύστημα υιοθεσίας και εναλλακτικές προτάσεις φροντίδας των ανεπιθύμητων παιδιών στα ιδρύματα της χώρας.
Ποιες γυναίκες δίνουν τα παιδιά τους
Παρ’ όλο που η εμπορία βρεφών είναι διευρυμένη στη Βουλγαρία, ελάχιστες περιπτώσεις έρχονται στο φως της δημοσιότητας. Το οργανωμένο έγκλημα φροντίζει να ελέγχει απόλυτα τα θύματά του, ώστε οι ιστορίες τους να μην ακούγονται ποτέ. Γι’ αυτό το παράρτημα του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης στη Βουλγαρία θεωρεί εξαιρετική επιτυχία το γεγονός ότι κατόρθωσε να εντοπίσει και να θέσει υπό προστασία 11 μητέρες, θύματα εμπορίας βρεφών.
Σύμφωνα με δύο εκθέσεις του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης, στη συντριπτική τους πλειονότητα οι μητέρες είναι ηλικίας 18-25 ετών. Πρόκειται για μέλλουσες ανύπανδρες μητέρες (70%), που συνήθως συγκατοικούν με την οικογένειά τους όταν τις προσεγγίζει το κύκλωμα. Σπανιότερα ζουν μόνες τους ή με κάποιον «φίλο». Ενα πολύ μικρότερο ποσοστό είναι παντρεμένες (20%) και ένα 10% είναι χήρες. Μια από τις γυναίκες που περιθάλπεται αυτή τη στιγμή από τον ΔΟΜ ήταν, πριν πουλήσουν το βρέφος της, ήδη μητέρα 10 παιδιών...
Το 77,8% των μητέρων ανήκει σε εθνοτική ομάδα. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΔΟΜ, το 55,6% των γυναικών αυτών είναι Ρομ (Τσιγγάνες) στην καταγωγή, το 22,2% Πομάκες και μόλις το 22,2% είναι βουλγαρικής εθνικότητας. Η ανέχεια, η κοινωνική απομόνωση και η έλλειψη στοιχειωδών πολιτικών δικαιωμάτων εξηγούν τη στενή αλληλοσχέτιση κυκλωμάτων εμπορίας και εθνοτικής καταγωγής των θυμάτων. Τα περισσότερα θύματα είναι ήδη έγκυες, όταν στρατολογούνται. Σε ελάχιστες περιπτώσεις, οι γυναίκες αποφασίζουν να κυοφορήσουν για να πουλήσουν το μωρό τους. Καμία γυναίκα δεν εργάζεται την εποχή της προσέγγισης για πώληση του κυήματος.
Η «στρατολόγηση»
Το επίπεδο εκπαίδευσης είναι εξαιρετικά χαμηλό. Το 33,3% είναι αναλφάβητες, το 33,3% δεν έχει ολοκληρώσει την πρωτοβάθμια εκπαίδευση και το 33,3% έχει ολοκληρώσει μόλις την πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Οπως σημειώνεται, το εκπαιδευτικό επίπεδο είναι ακόμη χαμηλότερο από αυτό των γυναικών που χρησιμοποιούνται για σεξουαλική εκμετάλλευση. Είναι, όμως, παρόμοιο με αυτό των ατόμων που χρησιμοποιούνται ως αντικείμενο εκμετάλλευσης από τα κυκλώματα για δουλεμπόριο εργασίας, επαιτεία και εξαναγκαστική ανήλικη εγκληματικότητα.
Αν και οι περισσότερες γυναίκες θεωρούν ότι είχαν «καλές» ή «φυσιολογικές» οικογενειακές σχέσεις, στις συνεντεύξεις διαπιστώνεται ότι οι μισές έχουν υπάρξει θύματα κακομεταχείρισης ή βίας. Η «στρατολόγηση» γίνεται συνήθως από κάποιον ξένο άνδρα ή κάποιον γνωστό, αν και μια γυναίκα στρατολογήθηκε από φιλικό πρόσωπο. Οι «στρατολόγοι» είναι συνήθως Ρομ από τη Βουλγαρία και τη χώρα προορισμού. Κάποιοι είναι Βούλγαροι τουρκικής καταγωγής.
Το κύκλωμα ενδιαφέρεται για παιδιά και των δύο φύλων. Πάγια τακτική είναι η μητέρα να μεταφέρεται έγκυος στη χώρα προορισμού και πώλησης του βρέφους και εκεί να γεννά.
Ολες περνούν τα σύνορα νόμιμα και ταξιδεύουν τους πρώτους μήνες της εγκυμοσύνης. Συνήθως ταξιδεύουν με αυτοκίνητο ή λεωφορείο, αν και κάποια θύματα ταξιδεύουν αεροπορικώς. Οι δύο κύριες χώρες προορισμού είναι η Γαλλία και η Ελλάδα.
Τη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων εμπορίας (88,9%) σε Ελλάδα και Γαλλία εντόπισαν οι τοπικές διωκτικές αρχές σε συνεργασία με τη βουλγαρική αστυνομία. Σε ένα ελάχιστο ποσοστό (11,1%) οι ίδιες οι μητέρες κατήγγειλαν το γεγονός. Οπως σημειώνεται από τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης (ΔΟΜ), η συνυπαιτιότητα της μητέρας είναι δύσκολο να ανιχνευθεί. Εξίσου ασαφής είναι ο βαθμός στον οποίον απειλούνται ή εξαναγκάζονται από τους εμπόρους. Κάποιες μέλλουσες μητέρες φαίνεται να υποκύπτουν για χρήματα. Για όσες γυναίκες έχουν ήδη παιδιά, η παράνομη υιοθεσία είναι ένας τρόπος να στηρίξουν οικονομικά τα παιδιά που ήδη έχουν. Σε πολλές περιπτώσεις έχει δοθεί στις γυναίκες υπόσχεση για εργασία στο εξωτερικό. Κάποιες φαίνεται να μην έχουν συνείδηση της κατάστασης στην οποία συμμετέχουν και άλλες, ενώ αρχικά συμφώνησαν να συμμετάσχουν στον έγκλημα, στη συνέχεια το μετάνιωσαν. Αυτό που είπαν οι περισσότερες μητέρες, από τις οποίες έχει πάρει συνεντεύξεις ο ΔΟΜ, είναι ότι τα παιδιά τους θα είχαν μια καλύτερη μοίρα υιοθετημένα από εύπορες οικογένειες στο εξωτερικό.
Οπως σημειώνει ο ΔΟΜ, ένα μείζονος σημασίας θέμα είναι αυτό της επανένωσης. Σε όσες περιπτώσεις τα βρέφη εντοπίστηκαν, επεστράφησαν στη μητέρα. Εγιναν προσπάθειες για να κινητοποιηθεί μηχανισμός υποστήριξης από τις τοπικές αρχές και τις υπηρεσίες προστασίας παιδιών ώστε να υποστηριχθεί η επανένωση. Ο κίνδυνος επιστροφής των βρεφών στο κύκλωμα εμπορίας είτε για υιοθεσία, είτε σε μεγαλύτερη ηλικία για άλλους σκοπούς παραμένει σοβαρότατο άλυτο πρόβλημα.
Εάν δεν επιλυθεί το πρόβλημα των κοινωνικών συνθηκών που συμβάλλουν στην εμπορία, η «επαναδιακίνηση» αποτελεί σοβαρή απειλή.
Από εγκληματολογική πλευρά, ο καθορισμός της συνυπαιτιότητας της μητέρας είναι απαραίτητος, αλλά και προβληματικός. Διότι η υπερβολική επικέντρωση στην ποινική δίωξη της μητέρας δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στις προσπάθειες επανένωσης. Οπως τονίζεται από τον ΔΟΜ, από τη μια πλευρά αγνοείται η σοβαρή κοινωνική θυματοποίηση των μητέρων. Από την άλλη, δεν μπορεί να αγνοηθεί η ποινική συνενοχή των θετών γονέων που επηρεάζει άμεσα τη φροντίδα και την ασφάλεια των υιοθετούμενων παιδιών.
Η παγίδα της φτώχειας
Οι ΗΠΑ είναι ο μεγαλύτερος αποδέκτης και η Κίνα ο μεγαλύτερος προμηθευτής παγκοσμίως παιδιών για υιοθεσία. Εως τις 16 Οκτωβρίου 2005 στην Κίνα λειτουργούσε δικτυακός τόπος με το όνομα Eachnet που φέρεται ότι δημοπρατούσε αγόρια προς 3.450 ευρώ και κορίτσια προς 1.603 ευρώ...
Ρουμανία, Γουατεμάλα, Ρωσία, Ουγγαρία, Νότια Κορέα και πρόσφατα η Βουλγαρία έχουν υπάρξει άλλοι μεγάλοι «προμηθευτές» βρεφών την τελευταία 15ετία. Ο πόλεμος (π.χ. παιδιά από Καμπότζη τη δεκαετία 1970), η φτώχεια και η διαφθορά αποτελούν τη «σπορά» για την «ανθοφορία» του κερδοφόρου εμπορίου πώλησης βρεφών. Ακόμη και στην ανεπτυγμένη Αυστραλία, πριν από τη θεσμοθέτηση ενός ευνοϊκού για τις μόνες μητέρες νόμου το 1973, πολλές μόνες μητέρες έδιναν τα παιδιά τους προς υιοθεσία. Μετά τη θεσμοθέτηση του νόμου, τα παιδιά που εγκαταλείπονταν μειώθηκαν από 9.798 το 1972 σε 3.337 το 1980.
ΠΗΓΗ:
www.kathimerini.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου